Als het van de EU-lidstaten afhangt hebben vliegtuigpassagiers straks pas bij vier uur vertraging recht op compensatie. De bevoegde ministers stemden donderdag in met een voorstel dat de huidige regeling flink uitkleedt. “De Nederlandse Consumentenbond en claimbureau EUclaim vinden het een ‘monsterlijk plan’. Toch zijn ook de luchtvaartmaatschappijen ontevreden: het plan gaat hen lang niet ver genoeg.
Het dossier van de compensatieregeling sleept zich al twaalf jaar voort in Brussel. Sinds 2004 kunnen gedupeerde passagiers vanaf drie uur vertraging 250 tot 600 euro claimen, tenzij de vliegmaatschappij geen schuld heeft aan het oponthoud. Jaarlijks maken circa 20 miljoen reizigers daar gebruik van, dit tot ergernis van de luchtvaartsector, die er honderden miljoenen aan kwijt is.
In 2013 kwam de Europese Commissie met een voorstel dat de compensatie regeling flink beperkt: pas bij vijf uur vertraging (korte vluchten) of zelfs negen uur (lange vluchten) krijgen luchtreizigers een vergoeding. Dat plan kreeg echter bakken kritiek en belandde in de schuif. De coronacrisis en oorlog in Oekraïne zorgden voor verdere vertraging.
Nu hebben de 27 lidstaten van de Unie eindelijk hun standpunt afgeklopt, onder druk van EU-voorzitter Polen. Passagiers krijgen in het nieuwe voorstel pas bij vier uur vertraging op korte vluchten (tot 3500 km) een vergoeding, en bij zes uur op langere afstanden. Ook het bedrag daalt: van 400 naar 300 euro (kort), van 600 naar 500 euro (lang).
Meer vertragingen
Met dit plan zullen 60 procent van de reizigers hun recht op vergoeding verliezen. De Consumentenbond gaat nog verder: volgens eigen cijfers raakt straks 85 procent van de huidige compensatiegevallen buiten de boot.
Ook waarschuwen zij dat vluchten veel sneller zullen vertragen. ‘De huidige regeling is juist een prikkel voor maatschappijen om op tijd te vliegen. Die valt nu grotendeels weg’, zegt de Consumentenbond.
De luchtvaartmaatschappijen hebben jarenlang keihard hebben gelobbyd en hebben daar veel geld ingestoken. De claimbureaus hebben daarom ook een Europese belangenorganisatie opgericht. De stem van de passagiers was namelijk niet vertegenwoordigd in Brussel. Want ja, ook de claimbureaus hebben hun agenda: zij helpen passagiers geld terug te krijgen en rekenen daar een vergoeding voor.
Politieke belangen spelen zeker mee
Opvallend vinden de consumentenorganisaties: vooral landen met aandelen in luchtvaartmaatschappijen steunen het uitkleden van de huidige regeling. Polen (voor honderd procent aandeelhouder van LOT), Denemarken (een kwart eigenaar van SAS), Frankrijk en Nederland (beide aandeelhouder van Air France-KLM) waren voor. Duitsland en Spanje – zonder aandelen – stemden juist tegen.
Men kan zich dan ook gaan afvragen ‘voor wie wordt hier eigenlijk politiek wordt bedreven’: voor de burger, of voor het dividend dat naar de staatskas vloeit?
Regeling is nog niet definitief – en chaos dreigt
Het voorstel is nog niet definitief en de vraag is hoe het nu verder gaat. Om EU-wet te worden moeten Europese Commissie, lidstaten én Europees Parlement instemmen. De kans is aanwezig dat het daar alsnog sneuvelt, want de kritiek is groot.
Maar ook luchtvaartmaatschappijen zijn boos. De ministers hebben namelijk wel 30 wijzigingen in het compromisplan gefietst. Volgens Polen zijn dat allemaal ‘nieuwe rechten’ voor passagiers. Bij vertraging of annulering mogen passagiers bijvoorbeeld zelf een reis regelen als de maatschappij niet snel een alternatief verzorgt. De vergoeding kan dan oplopen tot 400 procent van de oorspronkelijke ticketprijs. En bagage valt in het nieuwe plan ook onder het ticket.
De vliegmaatschappijen reageerden dan ook als door een adder gebeten en wat overblijft is chaos.